(tekst: website Diana Monshouwer)
Kunstschilders in Rijsoord tussen 1888 - 1914
Tussen 1888 en 1914 groeide het idyllische Rijsoord in de zomers uit tot een magneet voor internationale kunstschilders. Wat begon met de komst van de Amerikaanse schilder John VanderPoel, wiens ouders oorspronkelijk uit Rijsoord kwamen, werd het dorp een bruisende ontmoetingsplaats voor kunstschilders uit Parijs, Amerika, Duitsland en zelfs Nieuw Zeeland.
In de zomers, wanneer de kunstacademies in Parijs hun deuren sloten, waren deze kunstschilders de gasten in Pension Noorlander (Waalweg nr. 3) en Hotel Warendorp (nu restaurant Ross Lovell). Naar schatting hebben zo'n 200 buitenlandse kunstenaars een aantal van hun zomers doorgebracht in Rijsoord.
Vandaag de dag is de artistieke erfenis van deze kunstschilders (met Rijsoordse taferelen of personen) nog steeds te bewonderen in musea over de hele wereld of zijn hun werken in particulier bezit.
Wilhelmina Douglas Hawley was ook een van die kunstschilders, werd verliefd op Bastiaan de Koning uit Rijsoord (de man die de kunstschilders over de Waal naar de mooiste plekjes roeide), trouwde hier met hem en bleef tot aan haar overlijden wonen in Rijsoord (Rijksstraatweg nr. 66).
En zo was ik op 16 november 2024 aanwezig op de Museumschool van Rijsoord. Is de gemeente Ridderkerk op zoek naar een nieuwe invulling van het historische pand en kon men stilstaan bij het verleden (de capitulatie werd hier op 15 mei 1940 getekend), heden en de toekomst van dit gebouw. Daar raakte ik onder de indruk van de lezing van Alexandra van Dongen (achterkleinkind van Wilhelmina Douglas Hawley) en de zeer uitgebreide kennis van Jan Plaisier (Rijsoordenaar en lid van de werkgroep Schildersdorp Rijsoord). Ik werd nieuwsgierig naar deze kunstschilders uit het verleden van Rijsoord. Wie waren zij? Hoe zagen zij eruit? Wat hebben zij geschilderd? Ik ga opzoek en juist om die redenen ga ik proberen een aantal van hun portretten te tekenen...
![]() | (29 maart 2025) Wilhelmina Douglas Hawley (Perth Amboy jul. 1860 - Rijsoord feb. 1958) Wel eens van haar naam gehoord? Wilhelmina Douglas Hawley, de kunstenares uit Amerika die haar hart verloor in Rijsoord. Ze trouwde met Bastiaan de Koning en bleef na haar huwelijk haar hele verdere leven wonen aan de Rijksstraatweg 66 (nu een B&B genaamd Wilhelmina Cottage). Een bijzondere vrouw met een indrukwekkend artistiek erfgoed! Meer over haar leven weten? Lees dan het boek "Dromen van Rijsoord" van Alexandra van Dongen. |
![]() | (23 maart 2025) Walter Gilman (Boston 13 okt. 1862 - Nantucket 24 mrt 1934) Walter Gilman Page was een Amerikaanse kunstschilder en een intrigerende figuur binnen de Amerikaans impressionistische beweging. Gilman Page werd geboren in Boston en studeerde aan gerenommeerde kunstacademies zoals de Art Students League in New York en de Académie Julian in Parijs. Hoewel er over Gilman Page's verblijf in Rijsoord niet heel veel documentatie is, duiken er af en toe schilderijen van zijn hand op die duidelijk verwijzen naar Nederlandse landschappen. Het is dus zeer waarschijnlijk dat zijn verblijf in Rijsoord sporen heeft nagelaten in zijn werk. |
![]() |
(15 januari 2025) John H. Vanderpoel (Haarlemmermeer 15 nov 1857 - St. Louis 2 mei 1911) De ouders van John Vanderpoel zijn geboren in Rijsoord. Rond zijn 11e emigreerde John met zijn vader, broers en zussen, zijn moeder was toen overleden, naar Amerika. Later werd John docent op de Académie Julian in Parijs en nam vooral in de zomers leerlingen en bevriende kunstenaars mee naar Rijsoord. John was de grondlegger van de kunstenaarskolonie in Rijsoord die ruim 25 jaar zou bestaan. |
![]() |
(2025) Hotel Warendorp Hotel Warendorp (nu genaamd Ross Lovell aan de Waalweg in Rijsoord) was vroeger het tijdelijke onderkomen voor de kunstschilders. Het waren voornamelijk de mannen die hier verbleven. De dames sliepen vaak in Pension Noorlander, precies aan de overkant van de Waalweg. |
![]() |
(31 december 2024) Alice Kellogg Tyler (Chicago 1862 - Chicago 1900) Alice Kellogg Tyler studeerde aan de Academy of Fine Arts, waar ze de hoofdprijs won, drie maanden collegegeld, en begon daar in 1887 met lesgeven. In 1887 reisde ze naar Europa, waar ze diverse landen aandeed én studeerde aan de Académie Julian in Parijs. Haar correspondentie over de ervaringen en het werk van haar Amerikaanse medestudenten op Parijse kunstacademies is een waardevol verslag van het leven als Amerikaanse kunstenaar in Europa. De brieven bevinden zich nu in het Smithsonián Institution Archives of American Art. Haar werk is te vinden in de permanente collectie van het Jane Addams Hull-House Museum. |
![]() |
(14 december 2025) Pauline Dohn Rudolph (Chicago 1865 - Zuid-Californie 1934) Zij studeerde aan de Chicago Academy of Fine Arts en daarna aan de Pensylvania Academy of Fine Arts in Philadelphia. Na deze opleidingen verhuisde zij naar Parijs waar zij zich inschreef bij de Académie Julian. Bij haar terugkeer naar Chicago richtte zij de Palette Club op, waar ze ook exposeerde, voordat ze een baan aannam als docent aan de Chicago Academy of Fine Arts. In Rijsoord schilderde zij het schilderij "Perentijd" circa 1895. |
![]() |
(11 december 2025) Ernest C. Peixotto (San Francisco 15 okt. 1869 - New York 6 dec. 1940 Ernest C. Peixotto was een Amerikaanse kunstenaar, illustrator en auteur. Hoewel hij vooral bekend was om zijn muurschilderingen en zijn reisliteratuur, verscheen zijn kunstwerk ook regelmatig in Scribner's Magazine. In Rijsoord schilderde hij het portret "Woman of Rijsoord". Dit schilderij, met daarop de afbeelding van Jannetje van der Vorm, is altijd in het bezit van de Peixotto zelf gebleven. Waar het schilderij nu is is onbekend. |
![]() |
(27 november 2024) Laura Muntz Lyall (Leamington Spa 18 jun. 1860 - Toronto 9 dec. 1930) Laura Muntz was een Canadese impressionistische kunstschilder. Ze werd geboren in Engeland en emigreerde met haar ouders naar Canada. Ze volgde schilderlessen in Ontario en vervolmaakte haar opleiding in Parijs. Laura Muntz was de eerste vrouwelijke Canadese kunstschilder die internationale erkenning kreeg waarbij sommige van haar schilderijen onder meer tentoongesteld werden in de World's Columbian Exposition van 1893. Tevens was Laura Muntz een vriendin van Wilhelmina Douglas Hawley (de kunstschilder die zich na haar trouwen in Rijsoord vestigde) en waar ze tijdens haar studiejaren in Parijs mee heeft samengewoond. |
![]() |
(21 november 2025) Friedrich Kallmorgen (Hambrg 15 nov. 1856 - Grötzingen 2 jun. 1924 Friedrich Kallmorgen was een Duitse impressionistische kunstschilder die zich specialiseerde in landschappen en stadsgezichten. In 1875 schreef hij zich in aan de kunstacademie Düsseldorf. In 1881 voltooide hij zijn studies bij Gustav Schönleber in Karlsruhe. Samen met Schönleber (en Hermann Baisch) maakte hij reizen naar Frankrijk, België en Nederland. In 1901 werd hij benoemd tot docent landschapsschilderkunst aan de Berlijnse Universiteit voor de Kunsten. |
Er zijn o.a. tekeningen van Jacco van Dam te zien van:
Dordrecht (gezicht op huize Croonenburgh in de Wijnstraat en het terras bij het Blauwpoortsplein),
Rijsoord/Ridderkerk (Waalweg), Rotterdam etc.
Website: jaccovandam.exto.nl
Wat is feestvieren?
Naar boven zien.
Wat is het: een Zendingsfeest te vieren?
Uit onze vaak afmattende en ontmoedigende beslommeringen in den arbeid voor Gods Koninkrijk, samen naar Boven zien, broederlijk naar Boven zien, het oog des geloofs richtende op Hem, die het Hoofd der Gemeente is.
Daartoe wenschen wij ons ook thans te vereenigen.
Naar Boven zien, ten einde er op nieuw van vergewist te worden, dat de groote zaak in den diepsten grond niet onze zaak is, maar de zaak van Hem, die alles in allen vervult.
Naar Boven zien, om schuld te belijden van wege onze zelfzucht en onze gemakzucht, onze matheid en onze traagheid, persoonlijke schuld, gemeenschappelijke schuld.
Naar Boven zien, om met hooger geestdrift en dieper innigheid dan gewoonlijk om de komst van Zijn Koninkrijk te bidden.
Naar Boven zien, om uit te barsten in den jubel: „Ziet, wij hebben een Koning, een Koning die ovewint, een Koning die overwonnen heeft!".
Naar Boven zien, om te zien hoe Hij lacht over al het rumoer, dat de geweldhebbers der eeuw tengen Hem maken.
Naar Boven zien, om ook zelf te leeren lachen, een heilig lachen, een zalig lachen, rustig als een kind, rustig als een held.
Een schoone gelegenheid wordt ons hiertoe aangeboden.
Door de welwillendheid van Mevrouw Douairière Groeninx van Zoelen te 's Gravenhage, hebben wij dit jaar een geheel nieuw feestterrein.
In het Zuiden van Zuid-Holland is ons een gedeelte van het fraaie landgoed „Ten Donck " afgestaan, op een uur afstands van Ridderkerk.
Van Dordrecht uit is de aanlegplaats der stoomboot te Slikkerveer in een half uur te bereiken, van Rotterdam uit die te Bolnes binnen denzelfden tijd. Beide aanlegplaatsen zijn slechts een kwartier wandelens van het feestterrein verwijderd, langs den kostelijk beschaduwden rivierdijk.
Bij gunstig weder is het Terrein met zijne hoogopgaande boomen, waterpartijen, weidepark met boschjes onderbroken, slingerpaden en telkens veranderende vergezichten als voor een Zendingsfeest geknipt.
Mochten velen zich derwaarts opmaken en een zegen vandaar wegdragen!
Nieuwe expositie in museum Ridderkerk Oudheidkamer
Conny Sinterniklaas, Diana Monshouwer en Erna Wouters, allen afkomstig uit Rijsoord, exposeren hun werk in de Doumazaal. Hun kunstwerken tonen verschillende artistieke stijlen. Sinterniklaas richt zich op abstracte, kleurrijke schilderijen die de fantasie van de kijker prikkelen en haalt haar inspiratie uit de zee, landschappen en bloemen. Monshouwer is gespecialiseerd in portretten en laat zich inspireren door de technieken van de barokschilderkunst van de Oude Meesters. Wouters heeft jarenlange ervaring met het ontwerpen van hoeden, tassen en haardecoraties. Haar werk is te zien in onder andere de Keukenhof en in Italië. Naast draagbare hoeden maakt zij haute couture ontwerpen waarmee zij deelneemt aan wedstrijden en exposities.
Tijdens de openingstijden zullen de kunstenaars aanwezig zijn om hun werk persoonlijk toe te lichten. De officiële opening vindt plaats op vrijdag 7 maart om 19.30 uur en wordt verricht door mevrouw Oosterwijk, de echtgenote van de burgemeester. Daarnaast zorgt een modeshow met zes mannequins voor een luchtig element tijdens de avond.
Het museum aan de Kerksingel is geopend van woensdag tot en met zaterdag van 13.30 tot 16.30 uur. De toegang is gratis.
Op 28 maart heeft de Ridderkerkse burgemeester Oosterwijk een diner voor burgemeesters en dijkgraven in café Dique waarbij op verzoek van de gemeente Ridderkerk een korte introductie wordt gegeven over het schildersdorp Rijsoord.
De tentoonstelling Schilderachtig Dordrecht is een ode aan de oudste stad van Holland. Kunstenaars openen ons de ogen voor de schoonheid van de stad aan het water. Vergelijk hier de stadsgezichten van diverse schilders door de eeuwen heen met de echte situatie. Maken schilders de werkelijkheid mooier?
Foto's uit de Beeldbank van het Regionaal Archief Dordrecht laten zien dat een kunstwerk vaak meer is dan een letterlijke weergave van de stad. Ook ontdek je dat de stad op veel plekken veranderd is.
* * *
BIJBEHOREND BOEK:
Schilders van Dordrecht (Pim Arts, Sander Paarlberg; 1290 kg; ISBN 9789462586819)
Het Venetië van het Noorden gevat in de schilderkunst
Dordrecht behoort tot de meest geschilderde steden van ons land. De schilderachtige ligging aan het water, het historische belang van de oudste stad van Holland en de reputatie als de geboorteplaats van Aelbert Cuyp, hebben bijgedragen aan de grote aantrekkingskracht op tal van binnen- en buitenlandse kunstenaars door de eeuwen heen.
Enkele van de mooiste, oudste en grootste stadsgezichten betreffen Dordrecht. De stad werd vaak gezien als het Venetië van het Noorden. Uiterst herkenbaar door de onvoltooide, stompe toren van de Grote Kerk. Een eiland omringd door rivieren. Jan van Goyen schilderde Dordrecht vaker dan andere steden. J.M.W. Turner herkende de stad van de schilderijen van Cuyp. Eugène Boudin trof ‘een ware kunstenaarskolonie’ aan. Johan Barthold Jongkind vond Dordrecht de mooiste stad van Nederland.
In 1938 waren Wilhelmina Douglas de Koning-Hawley en haar dochter Georgina F. van Dongen-de Koning erfgenamen van Alan Ramsay Hawley (1864-1938), de ballonvaarder. Ze ontvingen resp. 10.000 en 5.000 dollar van hun broer resp. oom.
Wills for Probate.
Manhattan.
HAWLEY, ALAN R. (Feb. 16.).
Estate more than $10.000.
* To Trinity School of New York for Boys, conducted by New York Protestant Episcopal School, 138 W. 91st St., income from residue for 50 years for 17 prizes yearly of $250 each, to be used for general excellence in high school work;
* St. Agatha School for Girls, conducted by New York Protestant Episcopal School, 553 West End Ave., interest in residuary income after provision has been made for Trinity School;
* St. John's Church, Lafayette Square, Washington D.C., $2,000 for a memorial to decedent's grandfather rev. William Hawley;
* New York Historical Society, picture of Admiral Peary, decoration etc, silver trophy cup won for long distance ballooning in 1910, plaque of the Gordon Bennett Cup, French Brevet, dated Paris, Oct. 3., 1907, and six scrap books;
* Home for Old Men en Aged Couples $ 5,000;
* Cathedral of St. John the Divine
St. Pete's Protestant Episcopal Church at Perth Amboy, N.J.
Society of the Free Church of St. Mary the Virgin
Society of Colonial Wars
Sons of the Revolution in the State of New York
New York Chapter of the Empire State Society of the Sons of the American Revolution, New York
Historical Society and Society of the Hawley Family, Inc.
$ 1,000 each;
* Gladys Hayes Thompson, Highland, N.J., $10,000, personal effects and life estate in $ 20,000
* Margaret Cosgrove, 400 Park Ave., $5,000 and $20,000 in trust;
* Leo Sullivan, 15 De Koeven Court, Brooklyn, $5,000 and $15,000 in trust;
* Augustus Post, 58 W. 57th St., $3,000 and $10.000 in trust;
* Louise Crosby O'Brien, 45 E. 9th St., $2,000 and $10,000 in trust;
* David L. Schoemaker, 150 W. 55tg St., $3,000;
* Henry Woodhouse, 288 Madion Avr., $2,000
* Alfred W. Wattenberg, Daytona Beach, Fla., $2,000
* Lyman A. Spalding, 12 Grove St., $1,000
* Ralph M. Arkush, Savoy-OPlaza Hotel, $2,000
* Frances S. Cromer, 5,200 Sheridan Rd., Chicago Ill., and Myrtie L. Shephard, East Jampton, L.I., $2,000 each;
* Georgina F. Van Dongen, niece, Rysoord, Holand, $10,000;
* Wilhelmina D.H. de Koning, sister, same address, $5,000
* Rev. Lawrance T. Cole, Union League Club, $2.000
* M. Edward Dann, 139 W. 91st and the Very Rev. Milo Hudson Gates, Cathedral of St. John the Divine, Amsterdam Ave. and 112th St. executors.