"Schildersdorp Rijsoord 1886-1914"
Tussen 1887 en 1914 verbleef een groot aantal buitenlandse kunstschilders in het dorp Rijsoord (gem. Ridderkerk). Rijsoord is een dorp in Zuid-Holland, op het eiland IJsselmonde tussen de steden Dordrecht en Rotterdam. Op 1 januari 1846 wordt Rijsoord samengevoegd met Strevelshoek. Vervolgens op 1 september 1855 wordt de gemeente Rijsoord samengevoegd met Ridderkerk.
De intentie van de werkgroep 'Schildersdorp Rijsoord' is om bekendheid te geven aan Rijsoord als schildersdorp. De werkgroep verzamelt daarom zoveel mogelijk informatie over de kunstschilders, die in deze periode Rijsoord hebben bezocht. Belangrijk om te weten is, wanneer ze in Europa en/of Nederland waren, welke schetsen en schilderijen ze Rijsoord (en omgeving) hebben gemaakt, wie er voor hen als schildersmodel heeft geposeerd, waar en wanneer deze kunstwerken zijn tentoongesteld, met welke andere kunstenaars ze omgingen etc. De gevonden informatie wordt op de website geplaatst.
"Artists' Colony Rijsoord 1886-1914"
Between 1887 and 1914 a number of foreign artists were staying in the little village Rijsoord (municipality Ridderkerk).
Rijsoord is in South Holland, on the island of IJsselmonde, between the cities Dordrecht and Rotterdam.
On January 1 1846 the village Strevelshoek became a part of Rijsoord.
The intention of the study group is to collect as much information as possible about the artists. Important to know is: when they were in Europe or the Netherlands, what kind of sketches and paintings they made in Rijsoord (and surroundings), who were their models, when and where were the paintings exhibited, with which other artists did they became friends etc. All the information will be put on the website.
Please, mail if you have some information!
al zo'n 25 jaar wordt er onderzoek naar gedaan
25 years of research
Lees:- Rijsoord - San Francisco 1898/1899: de reis van H.G. van Nes, Mrs. Denis O'Sullivan en Curtis (in: Gens Nostra 58 (sept 2003))
- Drika van Nes: kindermeisje en schildersmodel voor buitenlandse kunstenaars (in: Tijdschrift Oud-Dordrecht 2008-2)
- Buitenlandse kunstenaars in Dordrecht rond 1900 (in: Tijdschrift Oud-Dordrecht 2016-3)
- Gijsbert Jan van Rijsoort van Meurs (1843-1904) en zijn oud-Hollandse kamer (in: Tijdschrift Oud-Dordrecht 2019-1)
- Kunstschilder Roland Larij (1855-1932) en zijn familie (in: Tijdschrift Oud-Dordrecht 2019-3 en 2020-1/2)
- De kunstschilder Francis Hopkinson Smith en Dordrecht (in: Tijdschrift Oud-Dordrecht 2021-1)
E. van Dooremalen
het begin van het schildersdorp Rijsoord
Johannes van der Poel wordt op 15 november 1857 geboren in de Haarlemmermeer. Zijn ouders Jan van der Poel en Maria van Nes zijn in 1856 vanuit Rijsoord daarheen verhuisd. Zijn vader is landbouwer en later logementhouder van het logement De Beurs aan het Kruisdorp in de Haarlemmermeer. Moeder Maria van Nes overlijdt in 1867. Het jaar daarna emigreert vader Jan van der Poel met zijn grote gezin naar Amerika, naar Chicago (Illinois).
Zoon Johannes van der Poel (in Amerika: John H. Vanderpoel) wordt kunstschilder. In 1883 is hij leraar op de kunstacademie Art Institute of Chicago. In september 1885 vertrekt John H. Vanderpoel met het stoomschip 'Servia' naar Liverpool. Zijn academie heeft hem een 'traveling scholarship' gegeven. In Parijs studeert hij aan de Académie Julian onder Gustave Boulanger en Jules Joseph LeFebvre. Tijdens de zomermaanden bezoekt Vanderpoel München en Italië. In juli en augustus 1886 verblijft Vanderpoel voor het eerst in Rijsoord.
In 1887 reist John H. Vanderpoel vijf maanden lang met vier andere Parijse studenten van de academie door Nederland. Begin juli neemt hij zijn medereizigers mee naar Rijsoord: 'about the beginning of July landed us a pretty little village between Dortrecht and Rotterdam. These simple-minded folk had never seen an artist to that time, but we acted as pioneers, for now [1893] the village is a headquarters for a crowd of art students'. De groep bestond uit: John H. Vanderpoel (1857-1911), Arthur F. Mathews (1860-1945), Walter Gilman Page (1862-1934), Philip L. Hale (1865-1931) en Alexander Schilling (1859-1937). De Amerikaanse studenten zijn tussen de 22 en 29 jaar oud. De eerste drie zetten hun naam in het bezoekersregister van het Dordrechts Museum in Dordrecht. De twee zussen van John H. Vanderpoel - Cornelia en Mathilda - brengen de zomer van 1887 ook door bij hun familieleden in Rijsoord, en mogelijk elders. In oktober 1887 is John H. Vanderpoel weer in Chicago.
Ook in de zomer van 1889 en 1892 is John H. Vanderpoel aanwezig in Rijsoord. In 1892 wordt hij vergezeld door zijn vrouw Jessie Elizabeth Humphreys (1869-1942) met wie hij op 23 december 1890 in het huwelijk is getreden. Aan boord van het s.s. 'Veendam' bevinden zich naast het echtpaar Vanderpoel ook de kunstenaressen Nannie Homans en Wilhelmina Douglas Hawley. Ze gaan beiden eerst naar Parijs en ze bezoeken vervolgens op 4 juli Rijsoord.
Door een ongeluk op 14-jarige leeftijd in een gymnastiekzaal is John H. Vanderpoel gewond geraakt aan zijn rug. Hierdoor loopt hij levenslang kreupel en houdt hij een klein gedrongen figuur. Vanaf circa 1892 kan hij nog maar met één oog zien: "At the age of fourteen he suffered a fall in a gymnasium which made him a cripple for life, and when he was about thirty-five he lost the sight of one of his eyes."
Vanaf 1888 zijn er dus jaarlijks in de zomer - en soms ook in de winter - buitenlandse kunstenaars aanwezig in Rijsoord. In 1889 legt Anna H. Stanley de eerste steen voor pension Noorlander. In 1890 verschijnt het artikel 'Wooden Shoes' van Anna P. Scott, waarin de schoenmakerswerkplaats van Rijsoord centraal staat. Het geïllustreerde artikel wordt gepubliceerd in 'St. Nicolas' en de tekst wordt vervolgens door vele Amerikaanse kranten overgenomen.
Veel van de latere kunstschilders in Rijsoord zullen daar zijn terecht gekomen door de aanbeveling van de vijf kunstschilders, die in 1887 in Rijsoord waren. Arthur Wesley Dow zal zijn leerlingen over Rijsoord hebben verteld op het Pratt Institute (Brooklyn) en op de Art Students' League in New York City, John H. Vanderpoel op het Art Institute in Chicago, Arthur F. Mathews op de Art Students League en California School of Design in San Francisco, en Walter Gilman Page en Philip L. Hale aan hun pupillen in Boston.
Even later komen uit San Francisco naar Rijsoord o.a. Julie H. Heynemann, Elizabeth Curtis, Clara T. McChesney, Mary G. Hutchinson, Ernest C. Peixotto en Willbur A. Reaser. Uit Brooklyn komt o.a. Jeanie L. Boyd met haar pupillen. Uit Chicago komen o.a. Althea Chase en Cora F. Freer. Uit Boston komt o.a. C.S. White.
Willbur A. Reaser is een kunstenaar, die diverse zomers in Rijsoord doorbrengt met pupillen. In zijn geboortestreek in Iowa vertelt hij uitgebreid over het leven in Rijsoord in zijn lezingen over de Nederlandse kunst. (niet ver van Des Moines ligt het plaatsje Pella waar het Pella-Dutch werd gesproken)
